جاوید یاسا
پیشنه تاریخی : ورود کوچیها در مناطق هزاره جات در ادامه سیاستی است که در پی درگیری نیرو های امیر عبدالرحمن با هزاره ها آغاز شده و تا به امروز همچنان ادامه دارد. دوران حکمرانی امیر عبد الرحمان، این نماینده طبقه حاکم ملیت پشتون تصادماتی حادی ناشی از تقابل خواست امیر در متمرکز کردن قدرت و علاقه خان ها و متنفذان محلی در حفظ مناسبات فیودالی و ادامه قدرت و حکمرانی در سر زمین های طوایف و ملیت های مطبوعه شان بودند. امیر عبدالرحمن با هر وسیله ممکن و با سبعیت تمام که حتی با مقیاس های افغانی در آنزمان خیلی وحشیانه بود، دست به کشتار نسل کشی و کوچ اجباری ملیت هایی زد که در برابر امیر دست به مقاومت زده بودند. طبیعی است که مردم عادی، از استمرار قدرت متنفذین محلی و خان ها سودی نمیبردند، ولی رفتار غیر انسانی و نهایت ظالمانه عمال دولت در اخذ مالیات سنگین از آنها که فرا تر از قدرت پرداخت مردم بود و توده ها را نا گذیر از آن میکردند که در ازای مالیات پرداخت نا شده، فرزندان شانرا به مآموران اخذ مالیه بدهند، انتخاب دیگری جزء همسویی با خانها و جنگ با امیر برای شان باقی نمیگذاشت. امیر عبدالرحمن به شیوه های کثیفی برای در هم شکستن مقاومت مردم د ست یازید . او ملیت و مذهب را وسیله قرار داده و برای اولین بار با اعلان جهاد علیه ” هزاره های کافر” نیرو های ایلغاری را بر علیه هزاره ها بسیج نمود. شیوه ایکه برای بار دوم توسط حفیظ اله امین از رهبران حزب خلق و سومین بار توسط عبدالرب رسول سیاف ، برای حفظ قدرت شان بکار گرفته شد.
انگیزه ای که امیر عبدالرحمن توانست بر اساس آن ، آنهمه نیرو در برابر هزاره ها گرد آورد، دلیل قدرتمند مادی داشت، که ” کافر بودن هزاره ها” توجیه شرعی تجاوز بر آنها بوده است. بعد از اعلان جهاد توسط امیر عبد الرحمن ، عمدتآ تعداد زیادی از کوچی ها به نیرو های عبد الرحمن پیوستند، چون امیر قول استفاده و مالکیت بر چرا گاه وسیع هزاره جات را به آنها داده بود. قباله ایکه کوچی ها بر اساس آن امروز خود را محق استفاده از آن چراگاه ها تصور میکنند، سندی است از آن بیداد و بیعدالتی عظیمی که با خون صد ها هزار مردم هزاره در آن زمان رقم خورده است. ارزش های قبیلوی ” حربهء برای حفظ قدرت ناسیونالیزم به عنوان یک وسیله برای حفظ قدرت در افغانستان همیشه مصرف داشته است.حتی مسله حزبیت نه بر مبنای اعتقادات افراد ، بلکه بر اساس وابستگی ملیتی آنها صورت میگرد. جهان غرب هم در اقتضای منافع شان در افغانستان، ناسیونالیزم را بعنوان یک فاکتور مهم در معادلات سیاسی مربوط به افغانستان پذیرفته اند. معاهده بن ، نتیجه همین نگرش دولتهای غربی است. در معاهده بن مناسبات تقسیم قدرت بر مبنای مسایل قومی شکل گرفته است.معیار انتخاب کرزی به عنوان ریس دولت افغانستان، نه بر مبنای شایستگی کرزی، نه بر مبنای ارتباط او به یک حزب قوی یا نیروی نظامی و یا گذشیه خوب او، بلکه بر این پایه که کرزی پشتون و اهل قندهار است، خط و مشی سیاسی مشخصی ندارد، آدم مستعد به معامله گری بوده و حمایت ظاهر شاه را با خود داشت صورت گرفته است. غرب اصل قومیت را در انتخاب کرزی در نظر داشت ولی ماهیت فاکتور خیلی عمده ای دیگر در این راستا را در این انتخاب فراموش کردند. آنها اهمیت نفوذ اجتماعی کرزی را در انتخاب شان کم بها دادند. در جریان سه دهه جنگ در افغانستان، جریان های ارتجاعی ای خود را به عنوان نمایندگان سیاسی گروه های قومی تثبیت کرده بودند. مثلآ جمیعت اسلامی نماینده گروه قومی تاجیک ، حزب وحدت اسلامی نماینده سیاسی مردم هزاره ، جنبش ملی ، از اوزبک ها .ولی حزب واحدی از پشتون ها نمایندگی نمیکرد. گر چه بیشتر اعضای حزب اسلامی گلبدین حکمتیار و حزب اتحاد اسلامی مربوط به رسول سیاف را پشتون ها تشکیل میدادند مگرآنها در گیر و دار معاملات قدرت نتوانستند از شؤنیسم پشتون به خوبی نماینگی کنند. مثلآ گلبدین نتوانست از ریاست جمهوری ربانی جلو گیری کند،و نا گذیر پذیرفت فرد شماره دو در هرم قدرت باشد، سیاف قیادت احمد شاه مسعود را پذیرفته و تحت حمایت او بسر میبرد. بلاخره طالبان توانستند به عنوان نماینده سیاسی مردم پشتون عرض وجود کنند ( نقش پاکستان در با لا کشیدن طالبان در افغانستان بحث دیگری است که در آن هم دقیق از همین میکانیسم استفاده شده است ). فتوحات سریع طالبان در مناطق پشتون در ابتدای بقدرت رسیدن نیز بهمین دلیل بوده است. پس از سقوط طالبان و جاگزینی ملا عمر با کرزی، سهم گسترده نیروی شمال در سرنگونی طالبان ، و گرفتن پوست های کلیدی توسط افراد غیر پشتون، نقش کرزی را به عنوان رهبر پشتونها تحت شعاع قرار داد. گر چه کرزی با کمک غرب توانست بتدریج نمایندگان ملیت های دیگر را از پست های کلیدی دولتش حذف کرده و وزارت خانه های مهم را به پشتونها واگذار نماید، ولی نتوانست در میان پشتونهای که او را عامل سر خوردگی شوونیسم پشتون میدانستند، پایه اجتماعی کسب کند. وابستگی کرزی به طالبان برای تآمین پایه اجتماعی ای است که عدم آن موقعییت او را شدیدآ آسیب پذیر میسازد. موضیع گیری کرزی در برابر کوچی ها و میدان دادن به جنایات آنها در برابر هزاره ها نیز از همین واقعییت آب میخورد. رو کرد کرزی به مناسبات کهن ملک الطوایفی که دیگر مهر و نشان اقتضای این زمان را بر خود ندارد، و دایر کردن ” لویه جرگه ” که نمایندگان مشترک در آن متشکل از سالخوردگانی اکثرآ بیسواد اند، همه و همه تلاش بیهوده کرزی را در کسب اعتماد سازی که شوونیستهای پشتون مانع از تحقق آن میگردند ، به نمایش میگذارند. دایر کردن لویه جرگه، این نگرش بغایت عقبگرا در تضاد با واقعییت های زمان حاضر قرار میگرد، و کرزی را وادار به حرکت های متناقض مینماید. مثلآ هم میخواهد طالبان را با خودش داشتها باشد و هم قانون اساسی را حفظ کند، هم حکومت شریعت را پیاده کند و هم دموکراسی را یدک بکشد. این تناقضات همچنان میتواند افق فکری و پریشانی اندیشه کرزی را به نمایش بگذارد. کرزی نه تنها میلی به پایان بخشیدن این مناسبات غیر متمدنا نه ندارد، بلکه میخواهد در راستای منافع خودش، به آن مشروعیت بخشیده و آنرا فرا تر از قانون قرار دهد. کوچی ها که امروز نقش متهاجمین وحشی به آنها سپرده شده است، خود شان قربانی مناسباتی اند که نمایندگان ملیت حاکم نفع شانرا در ادامه آن می بینند.
پشتون هایکه در طول تاریخ در رآس قدرت بوده اند، حتی آنهایکه در زمان حاکمیت حزب دموکراتیک خلق ، شعار ډ و ډی ، کور ، کالی را میدادند ، تلاشی برای ایجاد تحول در زندگی بدوی آنها نکرده اند. ادعای کسانی که میگویند ، کوچی ها با رغبت خویش تن به مشقات زندگی کوچیگری داده و این شیوه زندگی را انتخاب کرده اند، میتواند انعکاسی ازین واقییت باشد که کوچیها هرگز امکان افق دید یک زندگی بهتر را نداشته اند. معماری معظله کوچی ها علاوه بر فرصت های برای کرزی ، زمینه سوء استفاده از احساسات نا سیو نالیستی ملیت هایکه مورد تعرض قرار گرفته اند، را نیز مهیا کرد. محقق در هییت مدافعان قربانیان جنایات حمله کوچی ها ، به بهسود سفر میکند و با ریختن اشک تمساح ، باز هام با استفاده از احساسات مردمی که آلترناتیفی دیگری را در دسترس ندارند، در صددتخدیر آنها بر می آید. گویا حافضه تاریخ کشتار همین مردم را توسط سازمان نصر که محقق یکی از رهبران آن بود، به فراموشی سپرده است. یا آنکه آنگار مردم فراموش کرده اند که محقق چگونه از اعتماد هزاره های مقیم کابل سوء استفاده کرده و رآی آنها را به پای سیاف جلاد که با اعلان جهاد علیه هزاره وبا پشتبانی نیرو های احمد شاه مسعود به قتل عام هزاره ها پرداخت، ریخت ؟ این بی آزرم معامله گر باز با زیر پا گذاشتن مردم، در تلاش ارتقای موقعییت سیاسی خودش میباشد. این ناسیونالیست دو آتشه دیروز، آنزمان که شیخ عرفانی یکی از فرما ندهان نظامی سازمان نصر، با فرستادن مکتوب به قوماندانهای پشتون ، آنها را تشویق به کشتن هزاره هایی میکرد که در رقابت با سازمان نصر و شرکای جنایت کارش از جمله فیاض جودری، قرار داشتند ، کجا خفته بود؟ ( رجوع شود به شماره 17، صفحه 12 کارگری څپه ) . علامت سوال در پایان جمله قبل باین مفهوم نیست که در شناخت ماهیت چنین افرادی ابهامی وجود داشته باشد. این خا ینین مسوولیت کوچ اجباری هزاران نفر را از مناطق تحت نفوذ شان در سال های 60 نیز در کارنامه سیاه شان دارند. نقش بازی کردن چنین رهبرانی، در حمایت از هزاره ها ، چیزی جزء اقتضای نیاز های سیاسی 
آنها نیست. آنها با توصل به اینگونه نیرنگ ها میل دارند، چند صباحی بیشتر سر در آخور قدرت داشته باشند.
این که مشتی از آدم های خاین و معا مله گری چون کرزی و محقق، قادر میشوند توسط عده ای جدی گرفته شوند، ناشی ازعدم انسجام و عدم حضور فعال نیرو های مترقی در جامعه میباشد. اگر تشکلات مترقی که آزادی انسانها و برابری آنها صرفنظر از تعلقات جنسی، نژادی و عقیدتی ، مبنای تفکر و بینش آنها را تشکیل میدهد، بتوانند الترناتیف انسانی شانرا به مردم معرفی کنند، دیگر مردم ناگذیر از پذیرش جنین عناصر عقبگرا با بینش متحجر شان نمیگردند. دولت کرزی ، مسله کوچی ها را میخواهد از راه حقوقی حل نماید. آنگونه که اشاره شد، معضله کوچی ها یک موضوع کاملآ سیاسی میباشد. اقدامات دولت پوشالی کرزی که با پرداخت مقادیر کلان پول به کوچیها آنها را تشویق به ترک مناطق هزاره جات مینماید، بر علاوه آنکه نمیتواند راه حلی باشد، رهبران کوچی ها را به ادامه تبهکاری در سال های بعد تشویق مینماید. اسکان دادن کوچی ها یگانه راهی است که هم مردم هزاره جات را از مصیبت تجاوز ، وهم کوچیها را ازمشقات زندگی بدوی میرهاند.
مقالات رسیده
