پاسخ به پرسش سوسیالیسم کارگری – دو

:سوسیالیسم کارگری

آیا با آمدن طالبان به قدرت فاز جدیدی آغاز می­شود؟ خطرات احتمالی چنین فازی را چگونه می بینید؟

:اتیلا مهربان

فاز جدیدی در گسترش توحش و خفه کردن صدای هر اعتراضی، آری. ولی نه در مناسبات حاکم اقتصادی! این فاز جدید چیزی نیست جز سیر قهقرایی. عقب گردی که نیروی محرکه اش ریشه در باورهای اسلام سیاسی طالبان دارد. باوری که به حکم قرآن و حدیث، اپارتاید جنسی را مشروعیت می­بخشد، پیدوفیلی را سنت پیامبر می داند، تفاوت های طبقاتی و موقعیت اجتماعی انسانها در رابطه با مناسبات تولید و سهم شان از تولید را ارادۀ الهی می داند، و به حکم دین به مالکیت بر وسایل تولید قدسیت قایل شده و هرگونه تلاش در جهت تغییر آن را حرام و نافرمانی از ارادۀ خدا می داند. هیچ شکایت و نقد  احکام آسمانی و منصوب به خدا که عمیقاً غیر انسانی هم هستند، مجاز نبوده سرکشی از آن را توهین به مقدسات و محاربه با خدا دانسته و با سنگسار، بریدن گلو و ضرب و شتم پاسخ می دهد. در حکومتی که طالبان بخشی از آن باشد، عشق و رابطۀ ارادی، آزاد و برابر انسانها گناه کبیره و تجاوز بر کودکان (دختر) ادامۀ راه و سنت پیامبر است. این ها ناهنجاری هایی هستند که با اتکا به دین قباحت آنها حذف شده و به عنوان ارزش و هنجارهای پذیرفته شده بر اجتماع تحمیل می گردند.

این همه شاخصۀ صرفاً طالب ها نیست. فنکسیون هایی اند که اسلام سیاسی چه با مارک طالب، مجاهد، داعش، جمهوری اسلامی یا ابزارهای دیگر دینی با آن برنامه ریزی شده اند تا بتوانند ضمانتی باشند برای استمرار نابرابری، ستم و خفه کردن صدای هر اعتراضی بر علیه سرمایه داری در سایه توجیهات دینی.

علی الرغم ظرفیت همزیستی و نیاز متقابل دین و سرمایه به همدیگر، این سرمایه است که شکل و مضمون دین را بر مقتضای نیازش تغییرداده و تعیین می کند. زمانی دین و مبشرانش را به سوراخ ها می رانَد و در فرصتی دیگر آنگاه که منافعش ایجاب کند بر تارک قدرت می کشاند. این جذر و مد ها در روابط دین و سرمایه داری می تواند در اذهان مردم توهم ایجاد کند، بدون آنکه در ماهیت سرمایه داری و میکانیسم استثمار تغییری پدید آمده باشد. همین نکته – یعنی ایجاد توهم یکی از خطرات احتمالی به قول شما این فاز خواهد بود. به این مفهوم که افرادی رابطۀ میان طالب و نظام حاکم موجود را بیشتر در چوکات مخالفت های سیاسی آنها دیده و بر مبانی عینی و نیازهای متقابل آنها به همدیگر، کمتر توجه می نمایند. این درست است که خزیدن طالبان در بدنۀ دولت دامنۀ آزادی هایی را که ثمرۀ مبارزات مردم در محدودۀ دموکراسی بورژوایی است، محدود می نماید. مثلآ عکس­العمل اعتراضی زنان در رابطه با کشته شدن فجیع فرخنده مانند برداشتن تابوت توسط زنان و جلوگیری از مراسم تدفین توسط نمایندگان دین و مردان، که یک سنت شکنی بود و قدسیت مذهب را خدشه دار نمود، به گمان اغلب نمیتواند تحت حاکمیت دولتی که طالبان یکی از سکان داران آن باشد، بدون پرداختن هزینۀ گزافی ممکن باشد. ولی این امر به مفهوم زیر و رو شدن روابط روبنایی موجود در جامعه نیست. به مفهوم واقعی کلمه، تقابل مدرنیته با توحش هم نیست. چون نقش جوامع به اصطلاح متمدن غرب در عروج اسلام سیاسی و انسجام نیروهای چون طالبان کاملاً روشن است. نقش آنها را در سرنگونی قزافی، در ائتلاف ضد دولت سوریه، در جنگ عراق و نتایج آن را که از جمله عروج داعش بود، به وضاحت می توان دید. آلمان و ناروی جزء همین کشورهای ” متمدن” هستند که در دعوت از نماینده گان طالبان در مذاکرات “صلح” در تلاش بودند تا از هم دیگر پیشی بگیرند.

با تصور تقابل توحش با مدرنیته، درک ماهیت و مخرج مشترک این نیروها به فراموشی سپرده شده و نقش و خصوصیات فردی افرادی که در برابر هم قرار گرفته اند برجسته می­شود. مثلآ استانکزی جنایتکار در هیأت مذاکره کنندۀ طالبان و استانکزی مدرن، پاسدار قانون اساسی و دموکراسی در رکاب غنی. در نتیجۀ این خوشبینی کاذبی ایجاد میگردد که گویا میشود در کنار فعالین اجتماعی که خود به اصطلاح به زور میخ دموکراسی بورژوایی میچرخند، جلو طالبان را گرفت. یا حتی با تکیه به نیروهای مدرن بین المللی دست به انسجام نیرویی زد که بتواند جلو خزیدن طالبان را به قدرت گرفته و از آزادی های موجود در چوکات نظام، دفاع نمایند. اما واقعیت این است که مخالفت نیروهای مربوط به جامعۀ مدنی با طالبان برای حفظ وضعیت موجود بوده و در مواردی هم تعلقات تباری آنها را در برابر طالبان قرار می دهد. به این ترتیب توهمات نامبرده سبب می گردد که تلاش برای انسجام نیروی قدرتمند کارگران و همچنان شکل دادن به جنبش آزادی­خواهانه که می تواند به عنوان یک نیروی مقتدر در معادلات قدرت نقش داشته باشند، به حاشیه کشیده شود.